konesimentu badak kona ba COMPUTADOR

KONHESEMENTO BADAK KONA BA KOMPUTADOR
Liafuan komputador mai husi lian Latina katak “Computare” nebe ho signifika katak “atu sura ka konta”.
1.
Komputer katak grupo ida husi instrumentu elektroniku nebe komposto
husi instrusaun input, instrumentu nebe halo procesamento ba input no
instrument output nebe mak bele fo sai informasaun no servisu otomatikamente.
Klassifikasaun komputador tuir procesamento dados sei fahe
ba parte tolu, mak hanesan tuir mai ne,e :
· Komputador Analog katak komputador nebe uza ba procesamento dados analog ka
kontinuasaun.
· Komputador Digital katak
komputador nebe uza ba procesamento dados digital deit.
· Komputador Hibrid katak kombinasaun
hosi komputador anlog ho komputador digital nebe mak halo procesu ba dados
kualitativo no kuantitativo.
Klassifikasaun komputador tuir medida fisiko sei fahe ba 5 :
· Super Computer
· Mainframe Computer
· Mini Computer
· Workstation Computer
· Micro Computer
Klassifikasaun komputador tuir ninia objectivo nebe atu uza,
sei fahe ba rua (2) :
· Komputador ba objectivo especialidade katak komputador nebe
mak uza deit ba necessidade special no sei halo servisu oin ida deit, exemplo
komputador ba halimar game.
· Komputador ba objectivo jeneralidade katak komputador nebe
bele uza ba necessidade geral no bele halo servisu oin-oin, exemplo PC, Laptop,
Notebook, nst.
Klassifikasaun komputador tuir gersaun ka historia
komputador nia sei fahe ba lima (5) :
· Gerasaun I (Primeiro) nebe mosu iha tinan 1946-1959.
· Gerasaun II (Segundo) nebe mosu iha tinan 1959-1964.
· Gerasaun III (Terceiro) nebe mosu iha tinan 1964-1970.
· Gerasaun IV (Quarto) nebe mosu iha tinan 1970-1990.
· Gerasaun V ( Quinto) nebe mosu iha tinan 1990 to’o agora.
Procesamento dados nebe uza komputador hanaran procesamento
dados elektroniku.
Dados mak hanesan rekoila akontecimento nebe mak foti husi
realidade ida nebe mak seidauk iha significado ba ema nebe atu simu no sei
precisa procesu tan.
Informasaun katak rezultado husi procesamento dados ba
formatu ida nebe signifikativo liu.
Sirkulasaun procesamento dados elektroniku sei fahe ba parte
5 :
· Origination
mak procesu primeiro nebe mak sei halo rekoilamentu ba dados no sei hatama
dados refere ba dokumentos basiku.
· Input katak
procesu hatama dados ba komputador liu husi instrumento input ka input device
· Processing katak
procesu procesamentu dados iha komputador laran ho insturmento procesu (processing
device)
· Output
katak procesu produsaun output husi rezultado procesamentu dados ho instrumentu
output (output device).
· Dirtribuition (distribuisaun) katak procesu halo distribuisaun rezultado husi output ba
parte nebe mak iha direito atu hetan ka precisa informasaun.
· Storage katak
procesu atu rai rezultado husi procesamento dados.
struktura (hirarquia) dados sei fahe ba parte 4 :
Byte : unidade ki’ik husi dados.- Field
- · Record
- · File
Sistema komputador forma husi elemento inportante tolu (3)
mak hanesan hardware, software no braiware.
Hardware : komponente fisiku sira nebe ita bele hare’e no
kaer ho liman, mak hanesan input, processing no output.
Input : procesu hatama dados ba komputador laran liu husi
komponente input. Exemlo keyboard, mouse, nst.
Processing : procesu procesamento dados ho komponente
procesamentu nian (processing device). Exemplo : CPU (Central Processing Unit)
Output : procesu produsaun output husi rezultado procesamentu
dados ho instrumentu output (output device) nebe sai hanesan informasaun ba ema
nebe precisa. Exemplo output device Monitor, Printer, speaker nst
Software mak hanesan instrumentu no programa sira nebe iha
komputador nia laran nebe bele hare maibe labele kaer ho liman. Software sei
fahe ba parte 2 mak hensan sistema operasaun no program aplikasaun.
Sistema operasaun mak software ida nebe halo kontrolu no
halo koordenasaun entre hardware no progama aplikasaun sira iha komputador
laran.
Sistema operasaun nia fungsaun atu halo interpretasau entre
hardware dan software. Exemplo Windows, Linux, Dos, Mac OS, nst
Programa Aplikasaun mak software ida nebe bele determina
katak oinsa uza rekursu ida atu resolve problema husi ema nebe uza komputador
(user). Exemplo Microsoft Office Word, Excel, Power Point, Photosop, Access,
Visual Basic, nst.
Brainware (rekursu humano) mak ema nebe iha kapacidade ka
rekursu halao servisu ho komputador. Brainware sei fahe ba 3, mak hanesan
Analizador ba sistema, programador no operador.
Analizador ba sistema mak ema nebe nia fungsaun atu halo
studu, analiza, no kria sistema ida elektronikamente tuir aplikasaun nebe user
hakarak.
Progaramador maka ema nebe halo progarama tuir especialidade
programa komputador nian.
Operador mak ema nebe nia fungsaun ka servisu halo operasaun
ba komputador.
Media rai dados iha komputador nia laran hanaran memoria.
Memoria komputador sei fahe ba rua mak henesan memoria internal no memoria
external.
Memoria internal iha rua mak henesan Read Only Memory (ROM)
no Random Access Memory (RAM)
ROM mak memoria internal nebe nia fungsaun atu rai programa
sira nebe mai husi pabrika komputer rasik no sei le’e husi ema nebe uza
komputador.
RAM mak memoria internal nebe nia fungsaun atu rai programa
no dados wainhira komputador sei moris ka provisorio deit.
Memoria external mak memoria sira nebe bele rai programa ka
dados ho durasau tempo nebe kleur, exeplo Diskette, Hardisk, DVD-R, DVD-RW,
CD-R, CD-RW, Flash Disk, nst.
CD-ROOM : fatin nebe atu tau CD ba komputador laran atu
komputador bele le’e dados ka programa husi CD.
· DOS : Disk Operation System
· BIOS : Basic Input Output System
Micsoft office mak programa aplikasaun ida nebe halo husi
kompania Microsoft Corporation, nebe composto husi Microsoft word, excel, power
point, access nst.
Microsoft office Word mak programa aplikasaun procesamento
ba textu (word processor) nebe bele halo relatorio, dokumentos, brosura,
tabela, nst.
Microsoft office Power Point mak programa aplikasaun nebe
ita uza atu halo aprezentasaun.
Microsoft office excel mak programa apliksaun nebe ema atu
halo kontazen ba dados.
Jeralmente struktura keyboard sei fahe ba parte 4 :
· Typing keys
(butaun ketik) : parte keyboard nebe komposto husi latra, número no simbolo
sira.
· Numeric Keys : parte
keyboard nebe komposto husi número no simbolo operasaun aritematika.
· Function keys : parte
keyboard nebe komposto husi fungsaun sira nebe espesifiku mak hanesan butaun F1
to’o F12.
2. APRENDE KONA BA DALAN KKORTA HUSI KEYBOARD OU FUNSAUN KEYBOARD NIAN.
· Control keys : parte
keyboard nebe komposto husi butaun controlo nebe bele halo controlo ba sira
seluk, hanesan home, end, insert, delete, page up, page down, control (ctrl),
alternate (alt) dan escape (esc).
Fungsaun Keyboard iha Microsoft office :
· CTRL + A : atu halo metan ka hili texu timak
· CTRL + B (Bold) : atu halo letra sai bukar ka mahar
· CTRL + C : atu kopia textu
· CTRL + E : atu muda parágrafu ba klaran
· CTRL + I (Italic) : atu halo letra hatoba tesik
· CTRL + J : atu halo parágrafu sorin-sorin hanesan
· CTRL + L : atu muda parágrafu ba sorin karuk
· CTRL + N : atu loke dokumentos foun
· CTRL + P : atu print dokumentos
· CTRL + R : atu muda parágrafu ba sorin los (kuana)
· CTRL + S (Save) : Untuk menyimpan lembar kerja
· CTRL + U : atu halo lina iha textu nia okos
· CTRL + W : atu taka area microsoft office nebe mak aktivu
hela
· CTRL + X : atu tesi textu ka imagen hodi muda ba fatin seluk
Saida mak komputador?
Hori uluk kedas, prosesamentu dadus
ema halo ona. Ema komesa deskobre ona ekipamentu mekániku no eletróniku atu
hodi ajuda ema atu sura no halo prosesamentu dadus atu hetan resultadu lalais
liu. Komputador hotuhotu ne'ebe mak ita kaer no haree agora mak hanesan
evolusaun ida ne'ebe mak naruk tebes husi deskobrimentu ekipamentu mekániku no
eletróniku husi ema sira uluk ninian.
Komputador agora dadaun iha
kapasidade ne'ebe mak la'os deit atu sura hanesan matemátika baibain, maibe
bele uja atu hodi halo tan servicu seluk ne'ebe kompleksu liu tan.
Istoria komputador tuir períodu
ninian :
- Mákina sura tradisional no
kalkulador mekánika.
- Komputador jerasaun dahuluk
- Komputador jerasaun daruak
- Komputador jerasaun datoluk
- Komputador jerasaun dahaat
- Komputador jerasaun dalimak
1. Jerasaun komputador dahuluk
(1946-1959).
Ho akontesimentu funu mundiál
daruak, nasaun sira ne'ebe mak involve iha funu ida ne'e esforsu an atu
dezenvolve potensia ne'ebe mak komputador iha.
Ho ida ne'e aumenta orsamentu para
atu dezenvolve komputador no atu aselera progresu komputador nian.
(1) Colassus
(2) Mark I
(3) ENIAC
(4) EDVAC
(5) UNIVAC I
Karaterístika komputador jerasaun dahuluk nian mak hanesan tuir mai ne'e :
(2) Mark I
(3) ENIAC
(4) EDVAC
(5) UNIVAC I
Karaterístika komputador jerasaun dahuluk nian mak hanesan tuir mai ne'e :
- Uja tubu vákuu/Vacuum tube (komputador iha tempu ne'eba ho tamaño bo'ot deit)
- Uja cilindro magnétiko/magnetic cylinder atu salva ka rai dadus.
- Instrusaun operasaun halo ho espesífiku atu halo servisu ruma.
- Komputador ida-idak iha kódigu biner ne'ebe mak la hanesan ne'ebe mak ita bolu dehan "lian mákina" (machine language). Ho ida ne'e susar oituan atu halo programa iha komputador no limite nia velosidade.
Komentar
Posting Komentar